Zinema aretoetan

Kanguru borrokalari ibiltarien familia zalapartatsu batek adoptatu zuen Teo, eta bizimodu bikaina du. Hala ere, lurralde ezezagun baten irudipenak izan ondoren, berehala abentura epiko batean murgildu behar duela konturatu da, bere herentziarekin berriro konektatzeko eta jaioterria suntsipenaren atzaparretatik salbatzeko.

1894ko otsaila. Kanpoan haizeak jotzen duen bitartean, Mauleóngo gela xume batean, Salacencan alpargata gazte talde bat biltzen eta eztabaidatzen. Gauzak gaizki doaz, batzuk ez daude hor eusteko prest. Ezin dute. Baina otsaila da, eta etxera bueltatzeko Pirinioak zeharkatu behar dira. Oso bidaia arriskutsua da. Zenbat egongo lirateke prest?

Sorgin ehiza betean, Kattalin, senarrarengandik ihesi, bere baserritik aterako da gauaren erdian. Baso beltzean galduko da eta bere atzetik segika duen presentzia bat sentituko du. Ihesean dabilela hiru emakume maitagarrirekin topo egingo du. Hauek, arropa garbitu bitartean, beldurrezko ipuinak eta herriko esamesak partekatzen dituzte. Kattalinen harridurarako, bera izango da istorio horien protagonista. (zinea.eus)

“El impostor” eleberria irakurri ostean, Unai Eguia irakasleak ikerketa bati ekiten dio, nazien kontzentrazio esparruetara deportatutako Enric Moner kataluniar errepublikarrari zer gertatu zitzaion argitzeko. Aldi berean, Antón Gandariasek bere osaba Anjel Lekuona ikertzen dihardu, Gestapok erbestean atxilotutako bizkaitarra. Bi bideak gurutzatu eta ikerketak Pragara eramaten ditu eta František Suchý eta bere semearen historia harrigarria azaleratzen dute. Aita-semeek bizia arriskuan jarri zuten, ezkutuan, 2.000 biktima baino gehiagoren errautsak salbatu ahal izateko.

Willek hamar urte ditu, eta beti amestu du superheroi bihurtzea eta aita poliziarekin batera kriminalak akabatzea. Hala ere, bere ametsa zapuztu egingo da bere anaia txikia, Charlie, jaiotzean. Haurrak arreta guztia bereganatzeaz gain, Charliek superbotereak dituela ere jakingo du Willek...

Duela 500 urte gertatu zen Auritzen sorginkeriagatiko lehen exekuzio kolektiboa: Nafarroan sekta satanikoa aurkitu berria zen, eta kondenatuei zigor eredugarria ezarri zitzaien: urkamendian hiltzea eta ondoren gorpua erretzea. Zigor hark mende oso bat iraun zuen jazarpenari hasiera eman zion, non milaka pertsona jazarri eta bidegabeki kondenatu zituzten.

Zer ezkutatzen zaigu ke lodi haren atzean?

Guztion artean prozesu historiko ilun hau argitzen saiatuko gara.

Ondarroa, Euskal Herria, 1936ko urria. Frankoren armada herrian sartuko da, eta 24 urteko Karmele Urresti erizain gaztearen familiak Frantziara alde egingo du itsasontzian. Filmak Karmeleren istorioa kontatuko digu: lehenik eta behin, Frantzian errefuxiatuta; han, Parisen erbesteratutako beste euskal gazte batzuk ezagutu, Txomin musikari idealista eta konprometituarekin maitemindu, eta Caracasen (Venezuela) erbesteratutako familia osatuko du. Ondoren, Espainia frankistara itzulitakoan, konspirazioak eta diktaduraren aurkako borroka, klandestinitatea eta zigorrak, eta berriz ere erbestea.

Bere gurasoen bila dabilela, Chispasek Barrakuda Kapitain beldurgarriaren ontzian amaituko du. Tripulazioak ez daki irakurtzen Chispasek baino ezin die lagundu Phineas Craneren altxorra aurkitzen, Karibeko pirata guztien artean baliotsu eta gutiziatuena izanik.

Bikotearekin hautsi ondoren, Vicente (76) gustuko duen bizimodua egiten hasten da Maspalomasen: eguzkia, parranda eta gozamena dira bere eguneroko jardunak. Baina istripu batek Donostiara itzultzera behartuko du eta han aspaldi abandonatu zuen alabarekin elkartu beharko da. Vicentek zahar-etxe batean bizi beharko du eta bertan armairura itzultzera bultzatua sentituko da, konpondutzat zuen bere buruaren alde bat ezkutatuz. Egoera berri horretan, galdera bat nagusituko da: izango al du Vicentek aukera besteekin, eta bere buruarekin, bakeak egiteko?

Bilbo, abuztu bete-betea. Jone aitarekin eta ahizpa txikiarekin bizi da. Joneren aitak lana utzi behar izan du, parkinsonaren ondorioz. Aldi berean, Aste Nagusia hastear da eta Jone lehen aldiz maiteminduko da. Maitemintze horrek eragindako hilezkortasun-sentsazioaren eta aitak bere gaixotasuna zeharkatzeko duen modu bereziaren artean biziko du Jonek uda.

Raven eta Pinky bi lagun banaezin dira. Sable-hortz kapitain beldurgarriarekin (zazpi itsasoetako erregea) ari dira nabigatzen. Haien arteko adiskidetasuna kolokan dago, Sibylla kondesak itsasontziari eraso egin, brankako maskaroia lapurtu eta Pinky bahitu baitu. Kolpe horren atzean plan are handiagoa ezkutatzen da: kapitaina harrapatu eta zazpi itsasoetako erregina aldarrikatzea. Lagunaren patua eta etxea arriskuan daudela, Raven tripulazioarekin elkartu da kondesa geldiarazteko bidaia epiko batean.

Garai bateko zuri-beltzezko argazkietan izoztua gelditu den abeslari gaztea. Kapsulatua. Enkuadre baten barruan harrapatua, haren ahotsa diskoetan bezala. Ahaztuta, nonbait, ikuspuntua hautatu egiten dela. Ahaztuta, abeslaria izateaz gain, euskal kulturaren transmisioan ezinbesteko erreferentea ere badela Lurdes Iriondo. Transmisioarentzat haurrak ezinbesteko zirela ulertu zuen, eta haientzat idatzi zituen liburuak eta antzerkiak.

Eddak auto lasterkarien pilotu bihurtzea du amets. Ustekabean, bere ametsa egia bihurtzen da: gainbeheran zegoen jolas-parkea lasterketa-zirkuitu bihurtzen da! Bere idoloarekin, Ed pilotuarekin batera, Europako Sari Nagusia izango dute erronka, eta lasterketaren aurkako sabotaje-plan bat aurkituko dute. Lortuko al dute lehiaketa salbatzea eta jolas-parkea ixtea saihestea?

Heidik katamotz bakarti bat basoko tranpa batetik salbatu du. Aitonak jakin gabe, bere lagun berria zaintzen du, eta ez du berriro harengandik aldendu nahi. Heidi ohartzen denean komunitatea katamotz gaztearen familia ehizatzen ari dela eta animalia lotsatiak herrira hurbiltzera behartu zituen lohi jausiak mendiaren beste aldeko baso-soiltze erradikalak eragin zuela, ahal duen guztia egiten du katamotza salbatzeko eta bere etxea zerrategi baten jabe zeken baten atzaparretatik babesteko.

Frida Kahlo neskato bakarti eta grinatsuaren istorioa da hau. Coyoacán koloretsu eta zirraragarrian hazi da, Mexikon, eta bere jakingurak ez du mugarik. Inguruan duen guztian aurkitzen du inspirazioa; naturan edo artean, adibidez. Bizitzak zailtasunak dakarzkionean, Fridak irudimen ikaragarriarekin egiten die aurre, eta mina sormen bihurtzen du.

"1979an Zikuñagako Ama Birjina desagertu egin zen eta bertako biztanleak euren irudi ikonikorik gabe geratu ziren. Hutsune bat horma-hobian. Hutsune kolektibo bat. Hutsuneei buruzko filma da hau. Nire aita Juanmi Gutiérrez zinemagilea duela urte batzuk hil zen. Orain, denbora igaro dela, bere filmetara itzuli eta oroimen pertsonaleko ariketa bat egiten dut irudiaren medioz, edo hobeki esanda, horien absentziaren bidez. Izan al daiteke irudi baten falta haren presentzia bezain indartsua? Hala bada, zer egin hutsune horrekin?" (Pello Gutiérrez Peñalba)

Faisaien Irla munduko kondominio txikiena da, beraz, burujabetza partekatua dauka. Urte erdia Espaniar estatuari dagokio eta beste erdia frantsesari. Laida eta Sambou, irla paretik paseatzen doaz, bi pertsona ikusten dituztenean ibaia igerian zeharkatu ezinik. Egun batzuk beranduago, hilotz bat agertzen da irlan, estatu batek besteari burujabetza ematen dion ekitaldian. Ze estatu arduratuko da hilotzarekin?

Borneon, oihan tropikalean kokatutako herrixka batean, bizi da Keria, eta orangutan kume bat aurkituko du aitak lan egiten duen olio-palmondoen landaketan. Natura biziki maite du eta basoa suntsitzearen aurka borrokatuko du, Selai izeneko bere lehengusuarekin batera. Abentura honi esker bere jatorriarekin konektatzeko aukera izango dute.

Galaxia batean planeta ezberdinen artean mugitzeko portal batzuk daude argi zubiak izenekoak. Planeta hauetako bat Lur planeta da eta momentu tu batean lurtarrak gainontzeko planetak bereganatzen ahalegindu ziren. Hau ikusita beste planetetako biztanleak lurtarren aurka altxa ziren eta bertara bidaiatzeko ateak itxi zituzten, lurtarrak bakartuz. Argizagiko istorioa handik 60 urtetara kokatzen da eta dagoeneko lurtar gehienek ez dute beste planeten eta argi zubien existentziaren berririk, ezta gertaera hauena ere. Beste planetetako haurrek ere ez duten bezala. Ekai eta Nahi dira haur horietako batzuk. Beraien planetatik Lur planetara bidaiatzen dute eskolako lan bat egiteko asmoz. Bertan Izei lurtarra ezagutzen dute eta honek inoiz ezagutu ez duen bezalako adiskidetasun bat sortuko dute. Hainbeste urteren ondoren itxita egondako ateetako bat irekitzeagatik galaxiaren ongizatea arriskuan jarriko dute, konturatu gabe. Hau konpotzeko saiakeran hamaika abentura biziko dituzte bidean ezagututako bidelagun batzuekin batera. Historia ez errepikatzea saihestuko al dute?

Patrick, Monarka tximeletaren migrazioaren mundu liluragarrian murgiltzen gaituen familia osoarentzako animaziozko filma da. Istorio hunkigarri honetan, Patricki, hegal bakarra duen tximeleta ausart eta maitagarriari lagunduko diogu. Patrick abentura zoragarri batean murgilduko da, polizoi moduan atoi batean sartu eta migrazio handiarekin bat egiten duenean bere bizitzaren bidaian parte hartzeko. Bere lagun leialekin batera, Marty, beldar tuntuna , eta Jennifer, altueraren beldur den tximeleta, Patrick ustekabeko heroi bihurtzen da.

Hala ere, arrakasta lortu aurretik, bere beldurrei aurre egin beharko die, bere berezitasuna onartu eta bidean zehar oztopo ugari gainditu beharko ditu.

Existitzen ez den herri batean, 1914 eta 1982 artean, ahozko testigantzetan eta idazleen testuetan oinarritutako benetako bost istorio gertatu ziren. Horien bidez, XX. mendean Ipar Euskal Herriko herri txiki batean izandako aldaketa sozialak erakusten zaizkigu; hizkuntza baten sustraitzea eta horretara hurbiltzea, baita biziraupenaren aldeko borroka ere.

Euskadi, 1609. Eskualdeko gizonak urrutira joan dira itsasoan zehar. Amaiak, 20 urte, lehen aldiz parte hartzen du basoko festa batean, gauez, herriko beste neska batzuekin. Egunsentian atxilotu egiten dituzte.

Domingok etengabeko jolas gisa bizi du bizitza. Bere integritate fisikoa bera ere arriskuan jarriz apustu egitea gustatzen zaio. Apustuak era askotakoak dira, baina izugarriena da gizon batek tabernako barratik salto egitea, zenbat eta gehiagotan hobeto, bere urdailaren kontra. Marcelinek, bere emazteak, esperotakoa eta saihestezina jakinaraziko dioten egun tragikoaren etengabeko ziurgabetasuna bizi du.

Hirurogeita hamarreko hamarkadako lehen urteetako udako goizeko zortziak dira. Jon, ETAko militantea, etsi-etsian dabil korrika Donostiako Alde Zaharreko kaleetan, polizia atzetik duela. Aldi berean, bere bizitzaren historian zehar dabil, bere esperientziaren zorigaiztoko amaierara iritsi arte.

Hogeitamarren bat urtetako emakume ezkondua, seme bat duena, hainbat urte ezkonduta egon ondoren senarrak zergatik utzi ote zuen gogoeta egiten ari da.

7 emazte, terapeuta batek gidaturik, haien gorputzak poliki mugimenduan jartzen dituzte. Dantza terapiak aurrera egiten duen bitartean, iraganean jasan dituzten tortura fisiko eta psikologikoen testigantza hunkigarriak ematen dizkigute.

Manuel lasai bizi da Ramón anaiarekin, baina prostituta bat agertzen da, eta dena aldatzen du. Estherrek tentsioak eta gatazkak sorrarazten ditu anaien artean, eta amaiera zoritxarrekoa da. Filmak landa-inguruneko familia-harremanak eta emozio erreprimituak aztertzen ditu.

1967an, diktadura frankista betean, askatasun egarri ziren seminarista batzuek Enarak taldea sortu zuten. Garaiko jendartean oraindik arrotzak ziren pop, rock eta psikodelia estiloak jotzen zituzten, euskara hutsean. Ehundaka kontzertu eman ondoren, 1971an misteriotsuki desagertu ziren, betirako. 50 urte ondoren, abeslariaren semea, Beñat, taldearen aztarnen bila abiatuko da, ornitologia, collage-a eta bilaketa eszentriko bat nahasten dituen labirinto filmiko batean murgilduz.